2 Samuel 15

2 Samuel 15 beskryf Absalom se slinkse plan om die hart van Israel vir hom te wen, sy selfverklaarde koningskap in Hebron, en Dawid se reaksie – sy besluit om uit Jerusalem te vlug. Die perikoop fokus op lojaliteit, intrige en strategiese verplasing twv veiligheid.

Opsomming van die betekenis: Die perikoop onthul die krisis van koninklike gesag wanneer ‘n seun sy vader verraai. Dit dramatiseer die brose aard van politieke mag, die kompleksiteit van lojaliteit, en Dawid se menslikheid en afhanklikheid van God. Die gebeure lei tot een van die mees intense en emosioneel gelaaide episodes in Dawid se lewe en stel die toneel vir die groter konflik tussen Dawid en Absalom.

---

1. KONTEKSTUELE AGTERGROND

• Voorafgaande perikoop: 2 Samuel 14 beskryf hoe Absalom teruggebring is na Jerusalem, maar sonder volle versoening. Hierdie spanning bou op tot sy rebellie in hoofstuk 15.
• Inleiding tot volgende perikoop: 2 Samuel 16 beskryf die impak van Dawid se vlug, die mense wat hom ondersteun en verraai, en die simboliese betekenis van daardie ontmoetings.
• Uniekheid: Hierdie perikoop bied ‘n seldsame blik op die politieke manipulasie binne Dawid se huis en die stadige erosie van lojaliteit teenoor hom.
• Konteks: In die groter narratief van 2 Samuel is dit ‘n keerpunt – van heersende koning na ‘n koning-in-ballingskap, wat die latere herstel en nederigheid van Dawid voorafgaan.

2. STRUKTURELE OPBOU VAN DIE PERIKOOP

• Struktuur-analise:
  • Makrostruktuur:
    • vv. 1–6: Absalom se intrige en manipulasie.
    • vv. 7–12: Sy opstand word in Hebron geloods.
    • vv. 13–23: Dawid verneem van die opstand en vlug uit Jerusalem.
    • vv. 24–37: Dawid se ontmoeting met lojale ondersteuners (Sadok, Husaï).
  • Mikrostruktuur:
    • V. 1: Absalom se koninklike pretensies.
    • Vv. 2–6: Sy sjarme-offensief en manipulasie van regspraak.
    • Vv. 7–10: Absalom lieg vir Dawid en vertrek na Hebron.
    • Vv. 11–12: Absalom vergroot sy steunbasis.
    • Vv. 13–23: Dawid se strategiese besluit om te vlug.
    • Vv. 24–29: Dawid se instruksies aan die priesters.
    • Vv. 30–37: Husaï se lojaliteit en missie as spioen.
• Eksegetiese notas:
  • V. 1: “Wag en perde” dui op koninklike aanspraak.
  • Vv. 2–6: Herhaling van “elkeen” en “geen reg is aan jou gegee nie” beklemtoon sistemiese oortuiging.
  • V. 7: “Na veertig jaar” is waarskynlik ‘n tekskritiese probleem – moontlik “vier jaar”.
  • V. 12: Agitofel se betrokkenheid verhoog die politieke bedreiging.
  • Vv. 24–29: Die ark van die verbond word nie as ‘n gelukbringer gebruik nie – Dawid se geloof staan uit.
• Diskoers-analise (Louw & Nida):
  • Bekendstelling van inligting: Absalom se plan word onmiddellik bekendgestel (v. 1).
  • Handhawing van temas: Herhaling van terme soos “man van Israel” en “hart van die volk”.
  • Verskuiwing van fokus: V. 13 is ‘n kritieke diskoersmerk – nuwe boodskapper bring nuwe situasie.
  • Voegwoorde en deeltjies: “toe” (וַיְהִי) en “en” (וְ) dryf die narratief voort met klem op kousale en temporele ontwikkeling.

3. GRAMMATIKALE ANALISE

• Verskynsels:
  • Die gebruik van die piel-stam in v. 6 (“steel”) dui intensiteit van aksie aan.
• Sleutelwoorde:
  • לב (lev) – “hart” (v. 6)
  • משפט (mishpat) – “regspraak” (v. 2)
  • גנב (ganav) – “steel” (v. 6)
  • דרך (derekh) – “weg/pad” (v. 23)
  • מאה (ma’ah) – “verwerp” (v. 26)
  • הרה (harah) – “boos/bekommerd wees” (v. 26)
  • עזב (azav) – “verlaat” (v. 16)
  • נפל (nafal) – “val/neerval” (v. 32)
  • ברח (barakh) – “vlug” (v. 14)
  • עבר (avar) – “oordring/verbygaan” (v. 22)
• Morfologiese tydsvorme:
  • Onvoltooide werkwoorde in piel (bv. v. 6) en waw-conversive vorme (v. 13, וַיָּבֹא) dui progressie en dramatiese verloop aan.
• Semantiek:
  • Herhaling en sleutelwoordspel (bv. “hart”) dra die temas van lojaliteit en verraad. Herhalingspatrone versterk dramatiese spanning en fokus die leser se aandag op Dawid se emosionele toestand.
• Waardetoevoeging:
  • Die begrip van werkwoordvorme en sleutelwoorde verhelder karaktermotiewe en tematiese spanning. Dit lig Absalom se berekende optrede en Dawid se afhanklikheid van God beter uit.

4. LITERÊRE WAARNEMINGS

• Gattung: Historiese narratief met tragiese en politieke dimensies.
• God se naam: יְהוָה (JHWH) – v. 25, 26.
• Taalverskynsels:
  • Herhaling van “hart” en die gebruik van ironie: Absalom word bewonder vir regverdigheid terwyl hy onreg beplan. Die narratief gebruik kontraste tussen voorkoms en werklikheid.
• Literêre tegnieke:
  • Direkte rede, ironie en dramatiese spanning. Die gesprekke is strategies geplaas om karakter en tema uit te bou.
• Klem: Lojaliteit (Absalom vs. Dawid se volgelinge), vertroue in God.
• Herhaling: Woorde soos “hart” en “man van Israel” beklemtoon Absalom se manipulasie.

5. VERDERE EKSEGETIESE OPMERKINGS

• Sitz im leben: Hierdie teks reflekteer op ‘n tyd van politieke onstabiliteit en magsoorgange in Israel se geskiedenis. Dit spreek tot traumatiese gemeenskapseindrukke van burgerlike konflik.
• Sosiale agtergrond: Die koningskap is ‘n godgegewe amp; lojaliteit aan die koning is ’n uitdrukking van lojaliteit aan God. Absalom manipuleer populêre verwagtinge van geregtigheid.
• Kultuur-historiese kritiek: Politieke magsdeling, stamlojaliteite en simboliese optredes (bv. optogte met strydwaens) wys op ’n samelewing in oorgang van stamleiers na sentralisasie.
• Tekskritiek: Die “veertig jaar” in v. 7 (MT) teenoor die “vier jaar” (LXX) beïnvloed interpretasie van Absalom se strategie. Meeste kritici kies “vier”.
• Retoriese kritiek: Die teks gebruik retoriese spanning en dramatiese ironië om Absalom se verraad en Dawid se nederige vertroue in God uit te beeld.
• Narratiewe kritiek: Die narratief gebruik tempo en karakterdialoog om spanning op te bou. Fokus val op lojaliteit, afskeid en opoffering.
• Strukturele kritiek: Binêre teenstellings: Jerusalem vs. Hebron; ware koning vs. bedrieër; gesig vs. hart. Dit struktureer die konflik.
• Redaksie kritiek: Daar is duidelike redaksionele keuses wat Dawid se teologie en afhanklikheid van JHWH versterk.
• Vormkritiek: Die verhaal vorm deel van koningsverhale; bevat elemente van hofkronieke, maar ook wysheidstematologie oor regspraak.
• Bronne kritiek (Quellenkritik): Sommige elemente (bv. gesprekke met Husaï) kan uit ‘n Husaïtiese bron of tradisie kom.
• Kanonieke kritiek: Die perikoop funksioneer as ‘n teologiese waarskuwing teen mag sonder roeping en teen populêre manipulasie. Binne die kanon stel dit Dawid se latere herstel in kontras met sy vernedering.
• Argeologiese ontdekkings: Argeologiese bewyse vir Hebron as ‘n vroeë belangrike politieke sentrum bevestig die strategiese waarde van Absalom se keuse van plek.

6. VRAE WAT DIE TEKS AANWAKKER

• Vraag 1: Waarom vlug Dawid eerder as om te veg?
  • Hy prioritiseer Jerusalem se veiligheid en vertrou op God se soewereiniteit bo geweld.
• Vraag 2: Is Absalom se optrede net menslik of demonies?
  • Hy gebruik menslike strategieë, maar die manipulasie en hoogmoed toon geestelike verval.
• Vraag 3: Waarom keer Dawid die ark terug?
  • Hy weier om God se teenwoordigheid te manipuleer – ‘n daad van vertroue.
• Vraag 4: Wat openbaar Husaï se optrede?
  • Ware lojaliteit vereis selfs risiko; Husaï word ‘n tipe Christusbeeld van selfopoffering.
• Vraag 5: Wat beteken dit vandag om ‘n “getroue dienaar” te wees?
  • Getrouheid word gemeet aan bereidheid om God se gesalfde te dien ten spyte van teenstand.

7. INTERTEKSTUALITEIT

• Aanhalings hier: Geen direkte aanhalings nie.
• Sinspelings hier: Genesis 49:10 (septer uit Juda); 1 Samuel 8 (koningskap en misbruik).
• Aangehaal elders: Geen eksplisiete aanhalings nie.
• Sinspeling elders: Psalm 3 (toegeskryf aan hierdie gebeurtenis); 1 Konings 1 (nog ‘n troonopstand).
• Skrif verklaar Skrif: Hierdie teks lig Psalm 3 se klem op God se beskerming in noodsituasies uit.

8. TEOLOGIESE TEMAS

• Oor God: God is soewerein, nie manipuleerbaar nie, en waardig om vertrou te word in krisisse.
• Oor die mens: Die mens is geneig tot magsug en selfbevordering, maar ware leierskap vra afhanklikheid van God.
• Teologiese temas: Lojaliteit, koningskap, vertroue, afskeid, geloof-in-krisis.
• Evangelieboodskap: Die ware koning vertrou op God se regverdige uitkoms, selfs in tye van skynbare nederlaag.

9. HERMENEUTIESE UITKOMS

• Kontekstualisering: Lojaliteit, manipulasie en geestelike vertroue is steeds aktueel in leierskap.
• Boodskap: Mag sonder roeping is gevaarlik; God se uitkoms is beter as menslike planne.
• Relevantheid: Preek kan fokus op vertroue in God te midde van verraad of konflik.
• Tydlose beginsels:
  1. Vertrou op God bo politieke mag.
  2. Gebruik nie God se teenwoordigheid as talisman nie.
  3. Ware lojaliteit vra opoffering.
  4. Leierskap vereis nederigheid.
  5. God sien en beloon geloof in moeilike tye.
• Patristiese geskiedenis: Augustinus lees Dawid as ‘n tipe van Christus wat verwerping ervaar; Origenes sien in Absalom ‘n tipe van antichristelike mag-absorbeerder.
• Resepsiegeskiedenis: In die Middeleeue is Dawid se lyding gesien as ‘n model van geloof in krisistye. Reformatoriese teoloë het die teks gebruik om God se soewereiniteit te beklemtoon.
• Nawerking: Die teks het geestelike en politieke betekenis gehad – veral in koninklike legitimiteit, volksleierskap en geloofsvertroue in tye van ontwrigting.

10. CHRISTOLOGIESE PERSPEKTIEF

• Hierdie teks in die lig van Jesus: Jesus het ook verwerping en miskenning ervaar deur sy eie mense en het nie fisies geveg nie – Hy het vertrou op die Vader.
• Parallelle met Jesus:
  1. Beide is verraai deur ‘n vriend (Ahitofel/Judas).
  2. Beide verlaat Jerusalem onder gevaar.
  3. Beide betoon geloof eerder as geweld.
• Jesus as vervulling: Jesus is die ware Gesalfde wat verwerping dra ter wille van verlossing – Hy herstel wat deur menslike magsug verlore raak.
• Christo-sentriese perspektief: Die teks wys op Christus as die nederige koning wat anders as Absalom nie steel nie, maar gee.
• Voltooide werk van Christus:
  • Moralistiese preek: Fokus op lojaliteit as plig – wees soos Husaï.
  • Evangelie-preek: Christus was die volmaakte lojale dienaar in ons plek. Ons lojaliteit vloei uit Sy voltooide werk, nie ons prestasie nie.