10.) 2 Samuel

2 Samuel 2

May 30, 2025 / 0 Comments

2 Samuel 2 beskryf die begin van Dawid se heerskappy oor Juda vanuit Hebron, terwyl Isboset, Saul se seun, deur Abner as koning oor Israel gevestig word. Die hoofstuk eindig met gewelddadige konflik tussen die twee huise, insluitend ‘n bloedige geveg by Gibeon.

Opsomming van die betekenis: Hierdie perikoop illustreer die oorgang van koningskap vanaf Saul na Dawid. Dit openbaar spanning tussen legitimiteit en lojaliteit, God se voorsienigheid en menslike politieke intrige. Die verdeeldheid en konflik tussen Juda en Israel beklemtoon die pad van koninklike eenheid en Goddelike uitverkiesing ten spyte van menslike weerstand.

1. KONTEKSTUELE AGTERGROND

  • Voorafgaande perikoop: 2 Samuel 1 fokus op Dawid se reaksie op Saul en Jonatan se dood, insluitend ‘n rouklag en die teregwysing van die Amalekiet wat Saul doodgemaak het. Dit vorm die emosionele en politieke basis vir 2 Samuel 2.
  • Inleiding tot volgende perikoop: 2 Samuel 3 bou voort op die spanning tussen Abner en Isboset en hoe dit lei tot Abner se oorgang na Dawid se kant, en dui dus aan hoe God se plan sigbaar word in die skeuring.
  • Uniekheid: Hierdie perikoop demonstreer vir die eerste keer die politieke realiteit van ‘n verdeelde koningskap in Israel – ‘n teologiese spanningsveld tussen menslike lojaliteite en God se salwing.
  • Konteks: Die breër konteks van 1 en 2 Samuel verduidelik dat Dawid se opgang nie sonder konflik plaasvind nie. Die spanning tussen Goddelike roeping en politieke weerstand is sentraal.

2. STRUKTURELE OPBOU VAN DIE PERIKOOP

  • Struktuur-analise:
    • Makrostruktuur:
      1. Dawid se raadpleging van die Here en vestiging in Hebron (2:1-4a)
      2. Manne van Juda salf Dawid as koning (2:4b)
      3. Dawid se kommunikasie met Jabes-Gilead (2:5-7)
      4. Abner stel Isboset aan as koning (2:8-11)
      5. Konflik tussen Abner en Joab (2:12-32)
    • Mikrostruktuur: Onderverdelings sluit kleiner handelinge in soos raadpleging (2:1), salwing (2:4), vestiging van heerskappy (2:8-9), en militêre beweging (2:12-32).
  • Eksegetiese notas:
    • v.1: “Dawid raadpleeg die Here” – reflekteer sy teokratiese ingesteldheid.
    • v.4: “gesalf as koning” – sleutelaksie; toon God se keuse deur menslike bevestiging.
    • v.8: Abner neem inisiatief – politieke optrede teenoor Goddelike wil.
    • v.17: “baie het geval” – bloedvergieting dui op die gewig van skeuring.
  • Diskoers-analise:
    • Tematiese grense aangedui deur lokatiewe en temporele frases (“na hierdie dinge”, v.1).
    • Semantiese domeine rondom koningskap, oorlog, en lojaliteit word prominent.
    • Voegwoorde soos “maar” (v.8) en “toe” (v.12) verskuif diskoersfokus.
    • Inligting word bekendgestel met naamspesifieke frases (“Isboset, seun van Saul”), gehandhaaf deur verwysende voornaamwoorde, en verskuif na nuwe aksies met bewegingswerkwoorde (“het opgetrek”, “het geveg”).

3. GRAMMATIKALE ANALISE

  • Verskynsels:
    • Qatal-vorms in v.1-4 (verlede aksie), imperatiewe in v.7 (aansporing), en weqatal in v.5 (voortgaande toestand) funksioneer om tyd, klem en proses uit te druk.
  • Sleutelwoorde met leksikale semantiek:
    1. מֶלֶךְ (melek) – koning (v.4, v.9)
    2. מָשַׁח (mashach) – salf (v.4)
    3. שָׁאַל (sha’al) – raadpleeg/vra (v.1)
    4. הָלַךְ (halak) – gaan (v.1, v.12)
    5. קוּם (qum) – opstaan (v.1, v.8)
    6. נָחַם (nacham) – troos (v.5)
    7. דָּבַק (davaq) – aankleef/volg (v.10)
    8. הִכָּה (haqah) – slaan/veg (v.17)
    9. צָבָא (tsava) – leër (v.12)
    10. רוּץ (ruts) – hardloop/jaag (v.19)
  • Morfologiese tydsvorme:
    • Qatal-vorms dui afgelope en vaste gebeure aan (v.1-4); weqatal-vorms verwag toekomstige implikasies of gevolg (v.5-7).
  • Semantiek:
    • Die gebruik van identifiserende frases (“Dawid se manne”, “Abner se mense”) versterk konflikdualisme. Stilistiese parallelismes (v.12 vs. v.17) beklemtoon kontras en ooreenkomste.
  • Waardetoevoeging:
    • Die gebruik van “mashach” (salf) in beide politieke en godsdienstige sin lig God se betrokkenheid uit teenoor Abner se politieke “qum” (optrede), en verhoog die spanning tussen Goddelike en menslike gesag.

4. LITERÊRE WAARNEMINGS

  • Gattung: Historiese narratief met politieke biografiese inslag.
  • God se naam: יְהוָה (JHWH) in v.1 – beklemtoon teologiese sentraliteit.
  • Taalverskynsels:
    • Parallelisme: v.12 en v.17 – geveg tussen twee groepe.
    • Ironie: Abner stig koningskap maar sal later sterf as verraaier.
    • Herhaling: “koning” (melek) en “veg” (haqah) word herhaaldelik gebruik om politieke en militêre spanning te beklemtoon.
  • Literêre tegnieke:
    • Chiastiese struktuur in v.12-17 tussen uitdaging, geveg, en sterftes.
  • Klem: Dawid se raadpleging van JHWH – kontrasteer met Abner se selfgerigte optrede.
  • Herhaling: Herhaaldelike verwysings na “huis van Saul” en “huis van Dawid” versterk tema van tweespalt.

5. VERDERE EKSEGETIESE OPMERKINGS

  • Sitz im Leben: Die teks reflekteer ‘n oorgangstyd in Israel se politieke lewe na Saul se dood. Dit spreek ‘n behoefte aan vir legitieme leierskap, Goddelike rigting en die hantering van konflik.
  • Sosiale agtergrond: Stamlojaliteit en familieband was sentraal. Die verdeling tussen Juda en Israel was meer as bloot geografies; dit het te doen gehad met identiteit en mag.
  • Kultuur-historiese kritiek: Die periode is polities onstabiel. Abner se handelinge dui op magsvakuum ná Saul se dood, en die mense van Jabes-Gilead se eerbied aan Saul wys die belang van eer en lojaliteit.
  • Tekskritiek: Manuskripvariante is minimaal. Belangrike tekste sluit in Codex Leningradensis en die Septuaginta; verskille in naamvorme (bv. Isboset vs. Eshbaal) dui op redaksionele sensitiwiteite vir Baäl-assosiasies.
  • Retoriese kritiek: Die teks gebruik teenstelling (Dawid vs. Isboset), progressie (van raadpleging tot oorlog), en herhaling (“koning”) as oortuigingsstrategie.
  • Narratiewe kritiek: Plot bou van Dawid se gehoorsaamheid tot gewelddadige konfrontasie. Spanningslyn: Goddelike salwing vs. menslike magsgreep. Karakterontwikkeling: Abner – ambisieus; Dawid – onderskeidend.
  • Strukturele kritiek: Simboliese teenstellings soos orde (Dawid) vs. chaos (Abner), lig (JHWH) vs. magspolitiek. Herhalende temas sluit oorlog, soewereiniteit en lojaliteit in.
  • Redaksie kritiek: Dawid word positief uitgebeeld; redaksionele opbou rig leser na God se keuse. Parallele tekste: 1 Samuel 10-13 (Saul se aanstelling) vs. 2 Samuel 2 (Dawid se salwing).
  • Vormkritiek: Mengvorm van koningskroniek, militêre verslag en diplomatieke dokument (vv.5-7). Funksioneer as politieke en godsdienstige legitimasiestorie.
  • Bronne kritiek: Abner se storielyn toon moontlike onafhanklike tradisie. Sommige geleerdes reken dit stam uit E-tradisie (fokus op noordelike koningskap), terwyl Dawid se narratief J-tradisies reflekteer.
  • Kanonieke kritiek: In die groter kanon is hierdie perikoop sentraal tot God se progressiewe openbaring van Dawid as die messiaanse lyn. Dit help verklaar die oorgang van teokrasie na monargie in God se plan.
  • Argeologiese ontdekkings: Argeologiese opgrawings in Hebron bevestig sy strategiese waarde. Tablette uit Mari wys op antieke praktyke van dubbele koningskap en burgeroorlog as algemene politieke verskynsels in die Nabye Ooste.

(Volgende afdelings: vrae, intertekstualiteit, teologie, hermeneutiek, christologie…)

6. VRAE WAT DIE TEKS AANWAKKER

  • Vraag 1: Waarom het God toegelaat dat daar twee konings oor Israel was?
    • God gebruik selfs menslike konflik om sy soewereine plan te verwesenlik. Die skeuring onthul die verskil tussen menslike magsug (Abner/Isboset) en Goddelike salwing (Dawid).
  • Vraag 2: Hoekom het Dawid nie self die koningskap oor die hele Israel geëis nie?
    • Dawid wag op God se tyd. Sy optrede is ‘n model van geloof en onderwerping aan God se wil – ‘n kontraste teenoor politieke opportunisme.
  • Vraag 3: Watter rol speel lojaliteit in hierdie perikoop?
    • Lojaliteit funksioneer as ‘n toets van karakter. Abner is lojaal aan Saul se huis – maar dit is nie in ooreenstemming met God se plan nie. Dawid eer die lojaliteit van die manne van Jabes-Gilead.
  • Vraag 4: Is die geweld in hierdie teks geregverdig?
    • Die teks oordeel nie eksplisiet die geweld nie, maar toon die tragiese gevolge van verdeelde lojaliteit. Die verloop van die verhaal rig die leser se simpatie na versoening onder God se gesalfde koning.
  • Vraag 5: Hoe moet ons reageer op konflik binne die geloofsgemeenskap?
    • Die teks wys dat selfs in konflik, God werk met geduld en genade. Die oproep is tot vertroue, vrede en gehoorsaamheid aan God se gesag, nie om eie belange na te jaag nie.

7. INTERTEKSTUALITEIT

  • Aanhalings hier: Geen direkte aanhalings uit ander gedeeltes nie.
  • Sinspelings hier: Die raadpleging van die Here (2:1) sinspeel op praktyke soos in 1 Sam. 23:2 en 1 Sam. 30:8.
  • Aangehaal elders: Geen eksplisiete aanhaling van hierdie perikoop in die Nuwe Testament nie.
  • Sinspeling elders: 1 Kron. 12:23–40 reflekteer op die oorgang na Dawid se koningskap en verwys na soortgelyke gebeure.
  • Skrif verklaar Skrif: Hierdie perikoop help ons om te verstaan hoe God se verkose leierskap geleidelik en deur konflik vestig, en versterk die begrip van hoe God se wil uiteindelik geskied (vgl. Psalm 89:20–29).

8. TEOLOGIESE TEMAS

  • Oor God: God is die soewereine inisieerder van leierskap. Hy bepaal wie regeer, en werk selfs deur menslike swakheid en konflik.
  • Oor die mens: Mense neig om lojaliteit aan mense of politieke struktuur te plaas bo God se wil. Selfs goeie bedoelings kan lei tot verdeeldheid.
  • Teologiese temas: Soewereiniteit van God, ware leierskap, lojaliteit vs. wettigheid, konflik en versoening, Goddelike tydsberekening.
  • Evangelieboodskap: God se plan van verlossing vorder nie deur mag of geweld nie, maar deur uitverkore diensbaarheid – ‘n vooruitwysing na Christus as die ware Vredevors.

9. HERMENEUTIESE UITKOMS

  • Kontekstualisering: Moderne gemeentes kan hierdie teks lees as ‘n uitnodiging om konflik nie deur mag nie, maar deur geduld en gehoorsaamheid aan God te hanteer.
  • Boodskap: God vestig sy koninkryk deur die nederiges wat op Hom wag. Magsug is teenstrydig met God se orde.
  • Relevantheid: Hierdie teks kan relevant gepreek word as ‘n woord tot gemeentes in skeuring, konflik of identiteitskrisis – en as ‘n oproep tot gehoorsaamheid aan Christus as koning.
  • Tydlose beginsels:
    1. God werk deur moeilike oorgange.
    2. Geduldige gehoorsaamheid is sterker as magsgreep.
    3. God kies leiers, nie mense nie.
    4. Lojaliteit moet aan God se wil gemeet word.
    5. Ware eenheid begin by die erkenning van God se gesalfde.\n
  • Patristiese geskiedenis: Augustinus het Dawid se gewilligheid om op God te wag, gesien as ‘n tipe van Christus se nederigheid. Ambrosius beskryf Dawid as ‘n voorbeeld van regverdige koningskap.
  • Resepsiegeskiedenis (Wirkungsgeschichte): In die Reformasie is Dawid as tipe van Christus gebruik, terwyl Isboset gesien is as simbool van magsgebaseerde leierskap. In die 20ste eeu is hierdie teks gebruik in politieke teologie oor gesag en legitimiteit.
  • Nawerking (Nawirkung): Die teks het bygedra tot liturgiese liedere oor Dawid as koning, asook teologiese besinnings oor konflikhantering in kerklike geskiedenis en moderne ekumeniese dialoog.

10. CHRISTOLOGIESE PERSPEKTIEF

  • Hierdie teks in die lig van Jesus: Christus is die ware gesalfde (Messias) wat nie sy koninkryk met geweld afdwing nie, maar deur lyding en kruisiging tot koninklike eer verhef word.
  • Parallelle met Jesus:
    1. Dawid word gesalf, maar wag vir God se tyd – Jesus is ook gesalf met die Gees, maar wag vir die kruis.
    2. Dawid eer sy vyande – Jesus bid vir sy vyande.
    3. Dawid bring eenheid – Jesus bring ware eenheid in die Kerk.
  • Jesus as vervulling: Jesus vervul die tipe van Dawid se geduldige, goddelike leierskap en bring ‘n ewige en onverdeelde koninkryk.
  • Christo-sentriese perspektief: Hierdie teks kan as voorafskaduwing van Christus se koningskap geïnterpreteer word – wat nie deur geweld nie, maar deur gehoorsaamheid, versoening en liefde heers.
  • Voltooide werk van Christus:
    • ‘n Moralistiese preek sou fokus op Dawid as voorbeeld en aanspoor lesers om ook geduldig en lojaal te wees. ‘n Christus-gefokusde preek sien Dawid as tipe van Christus en beklemtoon hoe Christus self ons ware Koning is wat versoening bewerkstellig het deur sy kruis. Die klem is dan nie op wat ons moet doen nie, maar op wat Hy reeds gedoen het – en ons antwoord is dankbaarheid en geloof.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *