DIE BOEK LEVITIKUS

1.1) WAAR KOM DIE NAAM VANDAAN?

• Die naam “Levitikus” kom van die Griekse woord Leuitikon (Λευιτικόν), wat beteken “betreffende die Leviete”. Hierdie naam is deur die Septuagint (LXX) gegee – die antieke Griekse vertaling van die Ou Testament. Dit is ‘n gepaste naam, want die boek bevat baie wette oor die priesterlike diens, wat grootliks deur die Leviete en die nageslag van Aäron uitgevoer is.
• Die Hebreeuse Naam: וַיִּקְרָא (Vayikra)
  • In die oorspronklike Hebreeuse Bybel staan die boek bekend as וַיִּקְרָא (Vayikra), wat beteken “En Hy het geroep”. Dit is die eerste woord van die boek (Levitikus 1:1), waar God Moses roep en instruksies gee vir die Israelitiese aanbiddingstelsel.
• Hoekom “Levitikus” as ‘n Naam?
  • Hoewel die boek nie direk ‘n handleiding vir die Leviete is nie, fokus dit op:
    • Die rol van die priesters (uit die stam van Levi) – veral Aäron en sy nageslag.
    • Die reinheidswette wat Israel moet volg om ‘n heilige volk te wees.
    • Die offers en feeste wat die Israeliete moet onderhou.
  • Hierdie titel is dus karakteriserend van aard. Direk vertaal sou dit beteken: “Aangaande die Leviete”. Die boek handel eintlik meer oor die priesters as oor die leviete – die priesters word immers 730 geadresseer en die leviete 290 keer.
  • Soos ons egter in Maleagie 2:6-7 sien, het “Levi” en “priester” op ‘n stadium sinoniem geword.
  • Die titel probeer dus aandui dat die boek instruksies bevat vir die “Levitiese priesters”.
  • Daarom het die Griekse vertalers die naam Leuitikon gekies, wat later in Latyn “Leviticus” geword het. Hierdie naam is toe in die Engelse en Afrikaanse Bybels oorgeneem as Levitikus.

• Die naam “Levitikus” is dus afgelei van die Leviete se rol in aanbidding en die priesterlike wette, al is die boek nie net vir die Leviete geskryf nie – dit is vir die hele volk van Israel!

1.2) HOE WORD DIE BOEK LITERÊR GEKLASSIFISEER?

• Die boek Levitikus kan op verskeie maniere literêr geklassifiseer word, afhangende van die spesifieke benadering. Hier is die hoofklassifikasies:

1.2.1         Genre: Wetliteratuur (Wetboek)

Levitikus is primêr ‘n wetboek en behoort tot die breër kategorie van wetliteratuur in die Ou Testament. Dit bevat:

• Siviele wette (bv. voedselwette, reinheidswette)
• Morele wette (bv. liefdesgebod in Lev. 19:18)
• Seremoniële wette (bv. offers en priesterlike regulasies)

Vergelykbaar met Eksodus, Numeri en Deuteronomium, waar God se wet vir Israel neergeskryf word.

1.2.2   Priesterlike Literatuur (Priesterkode)

Levitikus is sterk gefokus op priesterlike en rituele regulasies, en dit val binne die Priesterkode (P-bron) van die Tora. Dit sluit in:

• Reëls vir priesters en die tabernakel (Lev. 8–10)
• Die Groot Versoeningsdag (Lev. 16)
• Heiligheidswette (Lev. 17–26)

Dit is ‘n gespesialiseerde tipe wetliteratuur, spesifiek vir priesters en aanbidding.

1.2.3   Poëtiese Elemente en Herhaling

Alhoewel Levitikus hoofsaaklik ‘n prosaïese wetboek is, bevat dit poëtiese en gestruktureerde herhalings, soos:

• Simmetriese patrone en strukture in die wette.
• Parallelismes in sekere dele (bv. seëninge en vervloekinge in Lev. 26).
• Herhaling van frases soos: “Ek is die Here julle God” (Lev. 11:44-45; 19:2).

Hierdie styl dien om die heiligheid en belangrikheid van die wette te beklemtoon.

1.2.4   Historiese Narratief

Alhoewel Levitikus hoofsaaklik ‘n wetboek is, bevat dit kort historiese gedeeltes:

• Die bevestiging van Aäron as hoëpriester (Lev. 8–10)
• Die straf van Nadab en Abihu (Lev. 10:1-2)
• God se beloftes en waarskuwings vir Israel se toekoms (Lev. 26)

Hierdie narratiewe gedeeltes help om die wette binne ‘n historiese konteks te plaas.

1.2.5   Verbondsliteratuur

Levitikus is deel van die Mosaïese Verbond, soortgelyk aan die suzeraïnte-verbonde van die ou Nabye Ooste.

• Dit bevat seëninge en vloeke (Lev. 26), soortgelyk aan ander antieke verbondsdokumente.
• Dit beklemtoon God se heiligheid en Israel se verbondsverantwoordelikhede.

Dit verbind Levitikus met ander wetlike verbondsboeke soos Eksodus en Deuteronomium.

Levitikus is dus ‘n wetboek met ‘n sterk priesterlike fokus, gevul met poëtiese herhalings en historiese narratief, ingebed binne God se verbond met Israel!

1.3) HOE BEÏNVLOED DIE BOEK SE “GENRE” ONS VERSTAAN?

1.4) WATTER ANDER BOEK HOU MET HIERDIE EEN VERBAND?

2.1) WAT IS DIE BIOGRAFIESE INFO WAAROOR ONS BESKIK?

2.2) WAT BETEKEN DIE OUTEUR SE NAAM?

2.3) WAT IS DIE OUTEURSVRAAGSTUK IN HIERDIE BOEK?

2.4) WAT IS DIE MAKSIMALE BENADERING MBT OUTEURSKAP?

2.5) WAAROM VERWERP SOMMIGE DIE MAKSIMALE BENADERING?

2.6) WAT IS DIE MINIMALE BENADERING MBT OUTEURSKAP?

2.7) WAAROM VERWERP SOMMIGE DIE MINIMALE BENADERING?

2.8) WAT IS ‘N GEBALANSEERDE BENADERING MBT OUTEURSKAP?

3.1) WANNEER HET DIE INHOUD VAN DIE BOEK AFGESPEEL?

3.2) WAT IS DIE BENADERDE AANVANGS-&-VOLTOOINGSDATUM?

3.3) WAT IS DIE “HISTORIESE MERKERS” IN DIE TEKS?

3.4) HOE PAS DIE BOEK IN DIE TYDLYN VAN DIE GESKIEDENIS IN?

3.5) IN WATTER GEOGRAFIESE AREA HET DIE BOEK ONTSTAAN?

4.1) HOE LYK DIE GEO-POLITIESE KONTEKS?

4.2) HOE LYK DIE SOSIAAL-MAATSKAPLIKE TOESTAND?

4.3) WIE IS DIE OPPONENTE?

4.4) BY WIE LÊ DIE MAG?

5.1) WIE IS DIE BEOOGDE GEADRESSEERDES?

5.2) HOE SOU HULLE OP DIE BOEK REAGEER?

5.3) HOE HET LATERE GENERASIES DIT GEÏNTERPRETEER?

6.1) WATTER PERSOONSNAME VAL ONS OP?

6.2) WATTER PLEKNAME LEES ONS RAAK?

6.3) IS DIE NAME SE BETEKENIS RELEVANT?

6.4) WATTER ANDER FIGURE IS TYDGENOTE?

6.5) HOE HANDEL DIE BOEK OOR GOD AS HOOFKARAKTER?

7.1) UIT WATTER DELE BESTAAN DIE BOEK?

7.2) WAT KOMMUNIKEER DIE STRUKTUUR?

7.3) WAT IS DIE BOEK SE LITERÊRE KENMERKE?

7.4) WATTER STYLFIGURE VIND ONS IS IN DIE TEKS?

7.5) WAT LEES ONS RAAK WAT MOEILIK IS OM TE VERSTAAN?

8.1) WATTER ARGEOLOGIESE VONDSE WERP HIEROP LIG?

8.2) VERWYS DIE VROEË KERK OF REFORMASIELEIERS HIERNA?

9.1) WAT IS DIE TEMAS WAT AANGETREF WORD?

9.2) WAT IS DIE BOODSKAP WAT DIE BOEK WIL TUISBRING?

10.1) WAT IS DIE RAAKVLAKKE TUSSEN ONS & HIERDIE BOEK?

10.2) HOE VERSTAAN ONS HIERDIE BOEK IN DIE LIG VAN JESUS?